DiÅŸeti hastalığı nasıl önlenir?

Periodontal hastalığın önlenmesinde en önemli görev kiÅŸinin kendisine düÅŸmektedir. DiÅŸleri saÄŸlıklı bir durumda sürdürmek için, günlük ağız bakımı iÅŸlemleri ile (diÅŸ fırçalama ve diÅŸ ipliÄŸi kullanma) bakteriyel diÅŸ plağının uzaklaÅŸtırılması gerekmektedir. DiÅŸhekimine düzenli aralıklarla gidilmesi de aynı derecede önemlidir. Günlük ağız bakımı iÅŸlemleri diÅŸtaşı oluÅŸumunu en az düzeye indirebilir, ancak tamamen önleyemeyebilir. DiÅŸ fırçası, diÅŸ ipliÄŸi veya diÄŸer temizlik araçları ile ulaşılamayan bölgelerin bir diÅŸ hekimi tarafından deÄŸerlendirilmesi mevcut diÅŸ plağı ve/veya diÅŸtaşının uzaklaÅŸtırılması açısından gereklidir.

Dişeti hastalıklarının tedavisi nedir?

DiÅŸeti hastalığının erken döneminde tedavi, diÅŸler üzerindeki eklentilerin (plak ve diÅŸtaşı) uzaklaÅŸtırılması ve düzgün bir kök yüzeyinin saÄŸlanmasını kapsar. Bu iÅŸlem diÅŸetinde iltihaba neden olan bakteri ve irritanların uzaklaÅŸtırılmasını saÄŸlar. Genellikle bu tedavi, diÅŸetinin tekrar diÅŸe adaptasyonu veya diÅŸetinin büzülerek cebin elimine olması için yeterlidir. DiÅŸeti hastalığının erken döneminde vakaların çoÄŸunluÄŸunda, diÅŸtaşı temizliÄŸi, plağın uzaklaÅŸtırılması ve düzgün bir kök yüzeyinin saÄŸlanmasını takiben günlük etkin ağız bakımı baÅŸarılı bir tedavi için yeterlidir. Daha ilerlemiÅŸ vakalar cerrahi tedaviyi gerektirebilir. Bu tedavinin amacı diÅŸleri çevreleyen derin periodontal ceplerdeki diÅŸtaÅŸlarını temizlemek, cebin büzülerek eliminasyonunu ve düzgün bir kök yüzeyini saÄŸlamak ve daha kolay temizlenebilir bir diÅŸeti formu oluÅŸturmaktır.

Periodontal tedavi sonrası hastaların düzenli olarak diÅŸhekimi tarafından muayene edilmesi, plak kontrolü ve yeni diÅŸtaşı birikimlerinin ortamdan uzaklaÅŸtırılması gereklidir. Fakat unutmamak gerekir ki; periodontal tedavi ile elde edilenlerin sürdürülmesi için hiçbir iÅŸlem kiÅŸinin günlük ağız bakımı iÅŸlemlerini etkin bir ÅŸekilde uygulamasından daha yararlı olamaz.

TEDAVÄ° SONRASI NELERE DÄ°KKAT EDÄ°LMELÄ°?

BaÅŸlangıç Periodontal Tedavi Sonrası Öneriler:

BilindiÄŸi gibi, komplike olmayan, basit gingivitis interdental ve marjinal diÅŸetini etkileyen en yaygın diÅŸeti hastalığıdır. DiÅŸeti kanamasının baÅŸta gelen nedenlerinden biridir. Tedavisindeki baÅŸarısızlık yıkımın daha derin periodontal dokulara ilerlemesine ve erken diÅŸ kayıplarına neden olabilir. DiÅŸ plağını ve plak birikimini artıran ve/veya uzaklaÅŸtırılmasını engelleyen faktörlerin eliminasyonu baÅŸlangıç tedavi giriÅŸiminin ana hedefi olmalıdır. Basit gingivitis tedavisinde; dikkatli bir muayene yapılarak diÅŸ plağı, diÅŸtaşı, besin birikimi (food impaction), taÅŸkın veya bozuk konturlu restorasyonlar, irritasyon oluÅŸturan hareketli protezler ve cep derinlikleri deÄŸerlendirilmelidir.

Basit gingivitis tedavisi tek seansta bitirilmemeli ve sırasıyla ÅŸu aÅŸamaları içermelidir. 

1.Komplike olmayan gingivitis tedavisi plak kontrolünün öneminin hastaya anlatılması ve öÄŸretilmesi ile baÅŸlamalıdır.  

2.DiÅŸler plak, diÅŸtaşı, boya gibi tüm eklentilerden arındırılmalı ve iyi bir polisaj iÅŸlemi yapılmalıdır. Polisaj, gingivitisin tekrarını önleyici önemli bir faktördür. Gingivitisin baÅŸlamasında ve diÅŸtaşı oluÅŸumunun baÅŸlangıç aÅŸamasında en önemli faktör olan bakteriyel plak polisaj yapılmamış pürüzlü yüzeylerde cok daha çabuk birikir.  

3.Hasta kontrole geldiÄŸinde diÅŸeti gözlenir ve plak eliminasyonunun etkinliÄŸi deÄŸerlendirilir. Ä°ltihabın hala mevcut olduÄŸu alanlarda diÅŸtaşı ve plak eliminasyonu tam olarak baÅŸarılamamış olabilir. Tekrar temizlik iÅŸlemi yapılır, hasta plak eliminasyonu konusunda yeniden motive edilir. Tedavinin baÅŸarısı veya aÅŸağıda sıralanan baÅŸarısızlık nedenlerinin deÄŸerlendirilmesi için hasta mutlaka kontrole çağırılmalıdır.

Gingivitis tedavisinde baÅŸarısızlık nedenleri: 

• Özellikle mine-sement birleÅŸiminin apikalinde kalan alanlardaki minik diÅŸtaşı partikülleri tam olarak elimine edilmemiÅŸse,  
• Birikimler temizlendikten sonra iyi bir polisaj yapılmamışsa,  
• DiÅŸler üzerindeki eklentiler temizlenmiÅŸ ancak, irritasyonun primer nedeni elimine edilmemiÅŸse,  
• Hasta etkin bir plak kontrolü yapamamışsa.

Tüm bu tedavi sırasında hastaya verilmesi gereken bilgiler ve öneriler: 

1. Periodontal hastalıklar diÅŸeti iltihabı ile baÅŸlar ve diÅŸeti iltihabının en önemli etkeni diÅŸ plağıdır. DiÅŸ plağının kalsifiye olması ile diÅŸtaşı oluÅŸur. DiÅŸtaşı pürüzlü bir yüzeye sahiptir ve üzeri daima kalsifiye olmamış plak ile örtülüdür. Böylece diÅŸtaşı, plak için uygun bir yuva oluÅŸturarak iltihabın sürmesine ve ÅŸiddetlenmesine neden olur. Bu nedenle oluÅŸmuÅŸ diÅŸtaÅŸları mutlaka hekim tarafından temizlenmelidir. TemizlenmiÅŸ bir ağızda diÅŸtaşının yeniden oluÅŸumu etkin bir ağız bakımı ile engellenebilir.  

2. Hasta tedavi sonrası olası kanama konusunda uyarılmalıdır ve kontrole geldiÄŸinde bu kanama alanları ve tipi deÄŸerlendirilmelidir. Kanama marjinal diÅŸetinden geliyorsa, yeni oluÅŸan plak bu kanamanın nedenidir ve plağın eliminasyonu problemi çözer. Kanama eÄŸer cep tabanından geliyorsa kök yüzeyi tam olarak temizlenememiÅŸ ve kalan eklentiler, plak nedeni ile biyolojik olarak uygun nitelik kazandırılamamıştır. Kanamanın tam olarak eliminasyonu için bu eklentiler tamamen temizlenmelidir.  

3. DiÅŸtaşı temizliÄŸi diÅŸlere zarar verebilecek veya tehlikeli bir iÅŸlem deÄŸildir.  

4. DiÅŸtaşı temizliÄŸi yapıldıktan sonra diÅŸlerde hassasiyet olabilir, bu durum normaldir. DiÅŸtaşı temizliÄŸi sonrası önceden diÅŸtaşı ile örtülü yüzey açığa çıkar ve açığa çıkan bu yüzeyde soÄŸuk ve sıcaÄŸa karşı duyarlılık olur. Bu duyarlılığın üç-dört günde geçmesi beklenir. Önemli olan, hastanın diÅŸlerindeki duyarlılık nedeni ile etkin fırçalama ve ağız bakım iÅŸlemlerini ihmal etmemesidir.  

5. Bazı hekimler diÅŸtaşı temizliÄŸi sonrası yeni oluÅŸacak plağın mineralizasyonunu önlemek amacı ile anti-tartar diÅŸ macunu önerebilir. Bu tür diÅŸ macunlarının özellikle bu dönemde kullanılması hassasiyet olasılığını ve ÅŸiddetini artırabilir. 

Periodontal Cerrahi Sonrası Postoperatif Öneriler:

Yapılan periodontal cerrahi iÅŸlem sonrası hasta yapması ve yapmaması gereken iÅŸlemler konusunda uyarılmalıdır. Hastaya yapılacak öneriler;

1. Cerrahi iÅŸlem sonrası 2 saat hiçbir ÅŸey yiyip içmeyiniz.

2. Ameliyat sonrası ilk 24 saat içerisinde sıcak yiyecek ve içeceklerden uzak durmanız gerekmektedir. ÇiÄŸneme operasyona dahil edilmeyen bölge ile yapılmalıdır. YumuÅŸak ve ılık yiyecekler uygundur. Asitli meyva suları, alkollü içecekler ve baharatlı yiyeceklerden uzak durulması gerekmektedir. Aksi taktirde aÄŸrıya neden olurlar.

3. Ameliyatı takip eden günlerde sigara içilmemelidir. DiÅŸetini irrite ederek iyileÅŸmeyi tehlikeye atacağından ve ağız içi sıcaklığını arttıracağından cerrahi iÅŸlem sonrası sigara içilmemesi gerekir.

4. Ameliyatı takiben 2 hafta süresince, eÄŸer varsa, protezlerin mümkün olduÄŸunca az kullanılması gerekmektedir.

5. Ameliyat yapılan bölgede pat yoksa veya düÅŸtüÄŸünde süturlara bakmak için dudak ve yanağın kaldırılmaması gerekmektedir.

6. Ameliyat bölgesine konulan pat sizi rahat ettirmek ve yara bölgesini irritasyondan korumak içindir. AÄŸrıyı önler, yara iyileÅŸmesini kolaylaÅŸtırır ve alışık olduÄŸunuz aktiviteleri rahatlıkla sürdürebilmenizi saÄŸlar. Pat ilk yerleÅŸtirildiÄŸi birkaç saat içinde rahatsızlık hissi verebilir. Dil veya parmakla patı oynatmayınız. YerleÅŸtirilen pat küçük parçalar halinde kırılırsa panik yapmayınız. Büyük parçalar koparsa veya sizi çok rahatsız ederse doktorunuzu arayınız.

7. Hafif ÅŸiÅŸlikler olabilir. Operasyon bölgesinin üzerine ilk gün buz torbası hazırlayarak dışarıdan uygulayabilirsiniz. Sık olarak bir çay kaşığı tuz koyduÄŸunuz bir bardak ılık su ile aÄŸzınızı yavaÅŸca çalkalayınız.

8. Operasyon sonrası ilk 4-5 saat içerisinde cerrahi bölgesinden bir miktar sızıntı olabilir. Bu da tükürüÄŸünüze kırmızı renk verecektir. Bu durumda panik yapmayınız ve sızıntı devam ederse temiz bir gazlı bezi rulo haline getirip 20 dakika kadar kanama bölgesine bası yapacak ÅŸekilde uygulayabilirsiniz. Daha uzun süreli kanamalar doktorunuz tarafından kontrol altına alınmalıdır.

9. Operasyon sonrası ilk 24 saat içerisinde ürperti ve halsizlik hissi oluÅŸabilir. Bu durum normaldir ve endiÅŸeye gerek yoktur. Günlük aktivitelerinize devam edebilirsiniz, ancak aşırı çaba gerektiren sporlar yapılmamalıdır.

10. Ameliyat sonrası iyileÅŸme için doktorunuzun yazdığı reçeteyi uygulayınız. EÄŸer doktorunuz önermiÅŸse antibiyotikleri tarif edilen ÅŸekilde kullanınız. Ameliyat sonrası aÄŸrınız olursa aÄŸrı kesici alabilirsiniz. Bu durumda aspirin veya benzeri salisilik asit türevi ilaçlar alınmamalıdır.

11. Ameliyat edilmeyen bölgelere normal fırçalama iÅŸlemlerini uygulayabilirsiniz. Ameliyat bölgesindeki diÅŸlerin ise çiÄŸneme yüzeylerini fırçalayınız. Pat uygulanmamışsa o bölgedeki diÅŸleri de fırçalayabilirsiniz. Ancak, diÅŸipi kullanırken diÅŸeti altına inmeyiniz. Doktorunuz önermiÅŸse fırçalama iÅŸlemleri sonrası önerilen ağız gargarasını kullanabilirsiniz.

12. Yemek sonrası aÄŸzınızı çalkalayın. Patın üzerini nemli pamukla veya kulak temizleme çubuÄŸu ile silebilirsiniz.

13. Doktorunuzun önerdiÄŸi süre (1 hafta veya 10 gün) sonunda dikiÅŸlerinizi aldırmak ve kontrol için doktorunuzu arayınız.